جهان‌بینی یک‌سویهٔ هانس روسلینگ

هانس روسلینگ پزشک، آماردان و آموزگارِ اجتماعیِ سوئدی بود که در دوران حیاتش به شهرتی کم‌نظیر دست یافت. سخنرانیِ پربیننده‌اش در تِد و معرفیِ وی توسطِ مجلهٔ تایم در سال ۲۰۱۲ به عنوان یکی از صد چهرهٔ تأثیرگذار جهان شواهدی بر این شهرت هستند. او مصاحبه‌ها و ارائه‌های جذاب و متعددی داشت و هدفش این بود که با استفاده از آمار و ارقام تصویر واقع‌بینانه‌تری از جهانِ امروز به مخاطبانش ارائه دهد. کتابِ وی به نامِ Factfullness‌ به کمک خانواده‌اش پس از مرگش منتشر شده و در ایران نیز تحتِ عناوینی چون «واقع‌نگری» و «واقعیت» ترجمه گشته است. این کتاب فروش زیادی داشته و مورد پسند بسیاری قرار گرفته است، اما دارای منتقدانی نیز هست. این یادداشت برگرفته از مقالهٔ انتقادی یک استاد سوئدی به نام کریستین برگرن است که با کمی تلخیص و ویرایش ترجمه شده است. …

بیانیهٔ آزادی بذر

بذر، سرچشمه‌ و سرآغازِ حیات و غذا است؛ هدیهٔ رایگان، زنده و کهنِ طبیعت به انسان‌ها و از نمادهای تنوّع زیستی و فرهنگی. چند دهه‌ای است که شرکت‌های فراملیّتی نظیر مونسانتو یا بایر بذرهای بومی جهان را به بهانهٔ توسعه و پیشرفت فن‌آوری و با ادّعایِ کار ارزش‌افزا بر روی آن‌ها، در قالبِ دست‌کاری‌های ژنتیکی و محصولات تراریخته تحت مالکیت انحصاری خود در می‌آورند. …

مطالب کوتاه نمایش همه

کاهش ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در غذا

موفقیت کشاورزی صنعتی در افزایش تولید مواد غذایی قابل انکار نیست، اما این موفقیت فقط از برخی جهات قابل دفاع است: باید در نظر داشت که کشاورزی صنعتی—به جز مواردی نسبتاً استثنایی—منجر به فرسایش یا تحلیل رفتن خاک نیز شد و می‌شود. اما کاهش کیفیت منابع خاک به معنای افت کیفیت محصولات غذایی و کاهش ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در آن‌ها نیز هست. …

برده‌های انرژی

این نوشته برگرفته از ایده‌های ریچارد باکمینیستر فولر، معمار و نظریه‌پرداز آمریکایی است که توسط استوارت مک‌میلن، کاریکاتوریست استرالیایی، به شکلی هنرمندانه و آموزنده مصور شده است. آن‌چه می‌خوانید خلاصه‌ای از روایت مک‌میلن است. …

اطلاع‌رسانی گمراه‌کننده دربارهٔ کیسه‌های پلاستیکی تجزیه‌پذیر

برخی از انواع پلاستیک‌های تجزیه‌پذیر به شکلی گمراه‌کننده به مصرف‌کننده‌ها معرفی می‌شوند. این نوع پلاستیک‌ها از مواد مشابه پلاستیک‌های معمولی تشکیل شده‌اند، منتها زودتر به قطعات ریز تقسیم می‌شوند. اما این قطعات ریز به سرعت و به شکلی بی‌خطر به طبیعت باز نمی‌گردند؛ بلکه برعکس، تا مدت‌های طولانی به صورت ریز‌پلاستیک در طبیعت باقی می‌مانند و وارد چرخه‌های غذایی می‌شوند. …

کبوترخانه: جایگزینی ساده برایِ کودهای شیمیایی

کبوترخانه‌ راه‌کاری ساده‌، ارزان، مؤثر و کم‌عارضه است که نیاکانِ ما به کمکِ آن کشاورزیِ بومیِ ایران را رونق بخشیدند و هزاران سال ادامه دادند. در این نوشتهٔ کوتاه با این راهِ حلِ هوشمندانه و زیبا آشنا می‌شویم. …

ایده‌هایی ساده برای خلوت کردنِ کمدِ لباس‌هایتان

خلوت کردن کمدِ لباس‌ها راهِ حلی است که قطعاً از آن لذت خواهید برد. شکی نیست که موثرترین و بهترین روش برای خلوت کردن کمدِ لباس‌هایتان این است که از خریدن لباسِ جدید پرهیز کنید تا لباس‌های فعلی به تدریج کهنه و از رده‌خارج شوند و به این ترتیب از تعداد و حجم لباس‌هایتان کاسته شود. اما در کوتاه‌مدت، کارهای دیگری نیز می‌توانید انجام دهید. ایده‌های زیر به شما کمک خواهند که کمدِ لباس خلوت‌تری داشته باشید. …

رودخانه‌هایی که مقام انسانی یافتند

بعد از نیوزیلند، هندوستان دومین کشوری در جهان شد که به رودخانه‌‌ها موقعیتی انسان‌گونه اعطا می‌کند. دادگاهی در ایالت اوتاراکند واقع در منطقهٔ هیمالایا چنین حکم کرد: رودهای جَمُنا و گَنگ موجوداتِ زندهٔ انسانی هستند. این رودخانه‌ها در حال از دست دادن هستی‌شان هستند و وقت آن رسیده که اقداماتی خارق‌العاده‌ برای مراقبت و محافظت از آن‌ها انجام گیرد. …

دیروز و اکنون: از نگاه دیگران نمایش همه

مدیریتی که به استقبال بی‌قراری‌ها می‌رود

پیروزی در نرد موکول به مدیریتی منعطف است که می‌تواند خود را با شرایطی که طاس برایش رقم می‌زند وفق دهد و از این جهت بازی نرد همچون زندگی در فلات ایران است. این مدیریت منعطف در همۀ عرصه‌ها، از زراعت بگیریم تا صناعت یا تجارت و خصوصاً در عرصه‌های کلان مدیریتی، یگانه راه بقای ما در این فلات ملتهب بوده است. …

متن سخنرانی نصرت‌الله صفائیان به مناسبت هفتهٔ منابع طبیعی

آقای صفائیان از چالش‌های پیش‌روی ایران در حوزهٔ منابع طبیعی، آب و غذا می‌گوید. این مطلب در وب‌گاه بامدادِ ما منتشر شده است و مجلهٔ یوتوپیا صرفاً آن‌را جهت بازنشر انتخاب نموده و در تهیه، تألیف و انتشار آن نقشی نداشته است. به منظور افزایش خوانایی، مطلب، بدون دستکاری در محتوا، ویراستاری شده است. …

گفتگو با عبدالحسین وهاب‌زاده دربارهٔ اهمیت فوق‌العادهٔ تجربهٔ طبیعت در کودکی

مصاحبه با عبدالحسین وهاب‌زاده: با توجه به اهمیت فوق‌العادهٔ تجربهٔ طبیعت در کودکی باید گفت که ما در شرایط امروزی زندگی شهری در تامین این تجربه برای کودکان خویش غفلت کرده‌ایم و این غفلت برای آیندهٔ محیط زیست ما می‌تواند بس گران تمام شود. این مطلب برای اولین بار در مجلهٔ دانش‌نامه (و وب‌گاه زیست‌بوم) منتشر شده و مجلهٔ یوتوپیا صرفاً آن‌را جهت بازنشر انتخاب نموده است. …

بیماری سوری: نفت هدیه‌هایش را بازپس می‌گیرد

در منتخب سردبیر/نوشته شده در سال ۲۰۱۵ توسط

نویسنده در این نوشته مدعی می‌شود که ریشه‌ی فروپاشیِ سوریه را باید در زوالِ اقتصادِ این کشور، که به نوبه‌ی خود از پایانِ تدریجیِ منابعِ نفتِ این کشور تأثیر پذیرفته، جستجو کرد. سوریه‌ی مدرن به کمکِ نفتِ خام بنا شده بود و همان نفتِ خام هم نابودش کرد. نویسنده نامِ این پدیده را بیماریِ سوری می‌نامد و این پرسش را مطرح می‌کند که کدام کشور قربانی بعدیِ آن خواهد بود؟

پایایی بدونِ توسعه نه!

در منتخب سردبیر/نوشته شده در دههٔ ۱۹۹۰ توسط

اصطلاحِ «توسعه» یا نسخه‌ی جدیدتر آن به نامِ «توسعه‌ی پایدار» را زیاد می‌شنویم. سیاست‌مداران، دانشمندان و صنعت‌گران از طیفِ چپ گرفته تا راست از ضرورتِ توسعه سخن می‌گویند. آن‌ها که روشن‌فکرترند و چالش‌های زیست‌محیطی و اجتماعی وابسته به «توسعه» را بهتر می‌دانند، گاه از «توسعه‌ی پایدار» سخن می‌گویند، بی‌آن‌که همیشه متوجه این نکته باشند که توسعه‌ی پایدار میراث‌دارِ توسعه است و مفهومِ عمیقاً جدیدی نیست. اصطلاحات و مفاهیمِ توسعه‌‌محور آن‌قدر در ادبیاتِ فرهنگی و سیاسیِ ما رخنه کرده‌اند که گاه به صورتِ ارزش‌هایی بدیهی تلقی می‌شوند. اما نقدهایی عمیق به مفهومِ توسعه وارد است که اغلبِ آن‌ها را می‌توان به توسعه‌ی پایدار هم وارد دانست. این نوشته که توسطِ یکی از بارزترین منتقدانِ توسعه نوشته شده خلاصه‌ای از تاریخِ تحولاتِ مفهومِ توسعه ارائه می‌دهد.

یک آمریکاییِ صد در صد

در منتخب سردبیر/نوشته شده در دههٔ ۱۹۳۰ توسط

مطلبِ زیر ترجمه‌ی مقاله‌ی کلاسیکِ «یک آمریکاییِ صد در صد» نوشته‌ی رالف لینتون مردم‌شناسِ آمریکایی است و به شیوه‌ای شیوا و جذاب به پدیده‌ی مهمِ «تلفیق فرهنگی» می‌پردازد. در خوانشِ این متن باید به دیدگاهِ مردم‌شناسیکِ آن توجه داشت و در نظر گرفت که برخلافِ آن‌چه در نگاهِ اول ممکن است به نظر برسد، متن به انتقاد از «آمریکایی بودن» نمی‌پردازد. هدفِ نویسنده در این متن نشان دادنِ تأثیری است که همه‌ی ما، چه آمریکایی و چه ایرانی، از سایرِ فرهنگ‌ها گرفته‌ایم.

درجاتِ مختلفِ حرکتِ خودمحرکه (مقایسه‌ی دوچرخه و ماشین)

در منتخب سردبیر/نوشته شده در دههٔ ۱۹۷۰ توسط

این مطلب ترجمه‌ی یکی از فصل‌های کتابِ «انرژی و عدالت» نوشته‌ی ایوان ایلیچ، فیلسوف و منتقدِ اجتماعیِ اتریشی-آمریکایی است که نسخه‌ی اولِ آن در ۱۹۷۳ منتشر شد. تزِ اصلیِ او در این کتاب چنین است: صرفِ نظر از این‌که یک جامعه چقدر پیشرفته باشد، مصرفِ بیش از حد انرژی در آن منجر به از بین رفتن سلامتیِ اجتماعی می‌شود. به بیانِ ساده، همان‌طور که مصرفِ بیش از حد غذا بدنِ انسان را بیمار می‌کند، یک جامعه نیز باید میزانِ مصرفِ انرژیِ خود را کنترل کند. ایلیچ برایِ تبیینِ ایده‌اش به سراغ‌ِ صنعتِ حمل و نقل می‌رود و در این فصل از کتاب دو نوع نظامِ آمد و شد را با یکدیگر مقایسه می‌کند: نظامِ دوچرخه-محور در مقابلِ نظامِ ماشین‌محور.

تخیلِ مبهوتِ سرعت

در منتخب سردبیر/نوشته شده در دههٔ ۱۹۷۰ توسط

این مطلب ترجمه‌ی یکی از فصل‌های کتابِ «انرژی و عدالت» نوشته‌ی ایوان ایلیچ، فیلسوف و منتقدِ اجتماعیِ اتریشی-آمریکایی است. تزِ اصلیِ او در این کتاب چنین است: صرفِ نظر از این‌که یک جامعه چقدر پیشرفته باشد، مصرفِ بیش از حد انرژی در آن منجر به از بین رفتن سلامتیِ اجتماعی می‌شود. به بیانِ ساده، همان‌طور که مصرفِ بیش از حد غذا بدنِ انسان را بیمار می‌کند، یک جامعه نیز باید میزانِ مصرفِ انرژیِ خود را کنترل کند. ایلیچ برایِ تبیینِ ایده‌اش به سراغ‌ِ صنعتِ حمل و نقل می‌رود.

آن‌چه نمی‌توان با پول خرید

در منتخب سردبیر/نوشته شده در سال ۲۰۱۳ توسط

مرزهای اخلاقیِ بازار کجاست؟ آیا می‌توان همه‌ی ارزش‌های جامعه را به معرض فروش گذاشت؟ در این نوشته‌ مایکل سندل فیلسوف و مدرسِ آمریکایی در این‌باره صحبت می‌کند. او کتابی هم به نامِ «آن‌چه پول نمی‌تواند بخرد: مرزهای اخلاقیِ بازار» نوشته است.

برو بالا