جهان‌بینی یک‌سویهٔ هانس روسلینگ

هانس روسلینگ پزشک، آماردان و آموزگارِ اجتماعیِ سوئدی بود که در دوران حیاتش به شهرتی کم‌نظیر دست یافت. سخنرانیِ پربیننده‌اش در تِد و معرفیِ وی توسطِ مجلهٔ تایم در سال ۲۰۱۲ به عنوان یکی از صد چهرهٔ تأثیرگذار جهان شواهدی بر این شهرت هستند. او مصاحبه‌ها و ارائه‌های جذاب و متعددی داشت و هدفش این بود که با استفاده از آمار و ارقام تصویر واقع‌بینانه‌تری از جهانِ امروز به مخاطبانش ارائه دهد. کتابِ وی به نامِ Factfullness‌ به کمک خانواده‌اش پس از مرگش منتشر شده و در ایران نیز تحتِ عناوینی چون «واقع‌نگری» و «واقعیت» ترجمه گشته است. این کتاب فروش زیادی داشته و مورد پسند بسیاری قرار گرفته است، اما دارای منتقدانی نیز هست. این یادداشت برگرفته از مقالهٔ انتقادی یک استاد سوئدی به نام کریستین برگرن است که با کمی تلخیص و ویرایش ترجمه شده است. …

بیانیهٔ آزادی بذر

بذر، سرچشمه‌ و سرآغازِ حیات و غذا است؛ هدیهٔ رایگان، زنده و کهنِ طبیعت به انسان‌ها و از نمادهای تنوّع زیستی و فرهنگی. چند دهه‌ای است که شرکت‌های فراملیّتی نظیر مونسانتو یا بایر بذرهای بومی جهان را به بهانهٔ توسعه و پیشرفت فن‌آوری و با ادّعایِ کار ارزش‌افزا بر روی آن‌ها، در قالبِ دست‌کاری‌های ژنتیکی و محصولات تراریخته تحت مالکیت انحصاری خود در می‌آورند. …

مطالب کوتاه نمایش همه

کاهش ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در غذا

موفقیت کشاورزی صنعتی در افزایش تولید مواد غذایی قابل انکار نیست، اما این موفقیت فقط از برخی جهات قابل دفاع است: باید در نظر داشت که کشاورزی صنعتی—به جز مواردی نسبتاً استثنایی—منجر به فرسایش یا تحلیل رفتن خاک نیز شد و می‌شود. اما کاهش کیفیت منابع خاک به معنای افت کیفیت محصولات غذایی و کاهش ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در آن‌ها نیز هست. …

برده‌های انرژی

این نوشته برگرفته از ایده‌های ریچارد باکمینیستر فولر، معمار و نظریه‌پرداز آمریکایی است که توسط استوارت مک‌میلن، کاریکاتوریست استرالیایی، به شکلی هنرمندانه و آموزنده مصور شده است. آن‌چه می‌خوانید خلاصه‌ای از روایت مک‌میلن است. …

اطلاع‌رسانی گمراه‌کننده دربارهٔ کیسه‌های پلاستیکی تجزیه‌پذیر

برخی از انواع پلاستیک‌های تجزیه‌پذیر به شکلی گمراه‌کننده به مصرف‌کننده‌ها معرفی می‌شوند. این نوع پلاستیک‌ها از مواد مشابه پلاستیک‌های معمولی تشکیل شده‌اند، منتها زودتر به قطعات ریز تقسیم می‌شوند. اما این قطعات ریز به سرعت و به شکلی بی‌خطر به طبیعت باز نمی‌گردند؛ بلکه برعکس، تا مدت‌های طولانی به صورت ریز‌پلاستیک در طبیعت باقی می‌مانند و وارد چرخه‌های غذایی می‌شوند. …

کبوترخانه: جایگزینی ساده برایِ کودهای شیمیایی

کبوترخانه‌ راه‌کاری ساده‌، ارزان، مؤثر و کم‌عارضه است که نیاکانِ ما به کمکِ آن کشاورزیِ بومیِ ایران را رونق بخشیدند و هزاران سال ادامه دادند. در این نوشتهٔ کوتاه با این راهِ حلِ هوشمندانه و زیبا آشنا می‌شویم. …

ایده‌هایی ساده برای خلوت کردنِ کمدِ لباس‌هایتان

خلوت کردن کمدِ لباس‌ها راهِ حلی است که قطعاً از آن لذت خواهید برد. شکی نیست که موثرترین و بهترین روش برای خلوت کردن کمدِ لباس‌هایتان این است که از خریدن لباسِ جدید پرهیز کنید تا لباس‌های فعلی به تدریج کهنه و از رده‌خارج شوند و به این ترتیب از تعداد و حجم لباس‌هایتان کاسته شود. اما در کوتاه‌مدت، کارهای دیگری نیز می‌توانید انجام دهید. ایده‌های زیر به شما کمک خواهند که کمدِ لباس خلوت‌تری داشته باشید. …

رودخانه‌هایی که مقام انسانی یافتند

بعد از نیوزیلند، هندوستان دومین کشوری در جهان شد که به رودخانه‌‌ها موقعیتی انسان‌گونه اعطا می‌کند. دادگاهی در ایالت اوتاراکند واقع در منطقهٔ هیمالایا چنین حکم کرد: رودهای جَمُنا و گَنگ موجوداتِ زندهٔ انسانی هستند. این رودخانه‌ها در حال از دست دادن هستی‌شان هستند و وقت آن رسیده که اقداماتی خارق‌العاده‌ برای مراقبت و محافظت از آن‌ها انجام گیرد. …

دیروز و اکنون: از نگاه دیگران نمایش همه

مدیریتی که به استقبال بی‌قراری‌ها می‌رود

پیروزی در نرد موکول به مدیریتی منعطف است که می‌تواند خود را با شرایطی که طاس برایش رقم می‌زند وفق دهد و از این جهت بازی نرد همچون زندگی در فلات ایران است. این مدیریت منعطف در همۀ عرصه‌ها، از زراعت بگیریم تا صناعت یا تجارت و خصوصاً در عرصه‌های کلان مدیریتی، یگانه راه بقای ما در این فلات ملتهب بوده است. …

متن سخنرانی نصرت‌الله صفائیان به مناسبت هفتهٔ منابع طبیعی

آقای صفائیان از چالش‌های پیش‌روی ایران در حوزهٔ منابع طبیعی، آب و غذا می‌گوید. این مطلب در وب‌گاه بامدادِ ما منتشر شده است و مجلهٔ یوتوپیا صرفاً آن‌را جهت بازنشر انتخاب نموده و در تهیه، تألیف و انتشار آن نقشی نداشته است. به منظور افزایش خوانایی، مطلب، بدون دستکاری در محتوا، ویراستاری شده است. …

گفتگو با عبدالحسین وهاب‌زاده دربارهٔ اهمیت فوق‌العادهٔ تجربهٔ طبیعت در کودکی

مصاحبه با عبدالحسین وهاب‌زاده: با توجه به اهمیت فوق‌العادهٔ تجربهٔ طبیعت در کودکی باید گفت که ما در شرایط امروزی زندگی شهری در تامین این تجربه برای کودکان خویش غفلت کرده‌ایم و این غفلت برای آیندهٔ محیط زیست ما می‌تواند بس گران تمام شود. این مطلب برای اولین بار در مجلهٔ دانش‌نامه (و وب‌گاه زیست‌بوم) منتشر شده و مجلهٔ یوتوپیا صرفاً آن‌را جهت بازنشر انتخاب نموده است. …

کلیسا در خط مقدم: در باب مراقبت از خانه مشترک

در نوشته شده در سال ۲۰۱۵ توسط

معمولاً کلیسای کاتولیک و رهبران مذهبی برجسته‌ی آن‌را به عنوان چهره‌هایی محافظه‌کار و اصول‌گرا می‌شناسیم. اما پیش‌نویسِ متن «نامه‌ی تعالیمِ پاپ» که توسط پاپ فرانسیس نوشته شده و قرار است به زودی منتشر شود، نشان می‌دهد که موضعِ نهاد کلیسا نسبت به پدیده‌ی گرمایشِ زمین و تغییر اقلیم از موضعِ بسیاری از بنگاه‌های سیاسی، اقتصادی و صنعتی جهان «انقلابی‌تر» و «اخلاقی‌تر» است. صدور این بیانیه‌ی انقلابی توسط یکی از مهم‌ترین رهبرانِ مذهبی جهان اتفاقی بسیار کلیدی است که می‌تواند نهادهای قدرتمندی را که مبارزه با پدیده‌ی تغییر اقلیم را به زیان خود می‌بینند تضعیف کند و گفتگوهای جهانی پیرامونِ پدیده‌ی تغییرِ اقلیم را دگرگون کند.

شبیه‌سازی بقا در اکوسیستم زمین: معرفی یک بازی کامپیوتری بلندپروازانه

در نوشته شده در سال ۲۰۱۵ توسط

در این نوشته با یک پروژه‌ی خلاقانه و بلندپروازانه در عرصه‌ی بازی‌های کامپیوتری به نام «اکو» (ECO) آشنا می‌شویم. ایده‌ی این بازی ساده و در عین حال بسیار جذاب است: هدفِ بازی‌گران توسعه‌ی تمدن‌شان و در عین حال همکاری با یکدیگر برای محافظت از اکوسیستمِ زمین و جلوگیری از نابودی کل جهان است. در این بازی، رقبا نه تنها باید تمدنِ خود را تقویت کنند‌ بلکه باید بتوانند راهی برای همکاری با هم پیدا کنند؛ در غیر این‌صورت همه نابود خواهند شد.

ریشه‌ی اکولوژیکِ جنگِ داخلی در سوریه

در منتخب سردبیر/نوشته شده در سال ۲۰۱۵ توسط

این مقاله‌ نوشته‌ی «جیانلوکا سرا»، فعال محیط زیست و محقق است. او بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۱ از طریق سازمان‌های بین‌المللی مختلف در سوریه شاغل بوده و دولت سوریه را در پیشبرد برنامه‌های حفاظت از محیط زیست یاری می‌کرده است. او معتقد است که جنگ داخلی در سوریه نتیجهٔ گسترش بیابان و تخریب اکولوژی شکنندهٔ دشت‌های سوریه است. فرایندی که از ۱۹۵۸ یعنی زمانی که دروازه‌ی «سرزمین‌های مشترکِ متعلق به قبایل بادیه‌نشین» به روی چرای نامحدود دام‌ها گشوده شد، آغاز گردید. این امر نه تنها به فروپاشی اکوسیستم منطقه انجامید، بلکه نهایتاً منجر به تخلیه‌ی منابع آب و از میان رفتن کشاورزی منطقه‌های وسیعی از سوریه نیز شد. شکستِ دولت سوریه در یافتن راه‌کاری برای جلوگیری از این روند تخریبی، در نهایت به آشوب اجتماعی و جنگ داخلی انجامید.

فرق بین روند و تغییرات در یک دقیقه (ویدئو با زیرنویس فارسی)

در نوشته شده در سال ۲۰۱۵ توسط

ویدئوی کوتاه زیر یکی از متدوال‌ترین اشتباهات در تفسیر داده‌های آماری را به شیوه‌ای ساده و موجز معرفی می‌کند: فرق بین «روند» (trend) و «تغییرات» (variation). درک تفاوت بین این‌دو به ما کمک می‌کند که فرضاً بین مفهوم آب و هوا (weather) در یک منطقه که می‌تواند بسیار متغیر باشد و اقلیم (climate) که منعکس کنندهٔ «روند بلند-مدت» تغییرات آب و هوا در منطقه است تمایز قایل شویم. به عبارت دیگر، وقتی صحبت از «تغییر اقلیم» در یک منطقه یا در جهان می‌کنیم نباید با تغییراتی که در عرض سال یا چند سال رخ می‌دهد گمراه شویم (تغییر اقلیم در یک منطقه می‌تواند به سمت گرم شدن یا خشک شدن رخ دهد، صرف‌نظر از این‌که امسال اب و هوای منطقه خنک یا پرباران بوده باشد).

دامِ تأثیرهای جانبی: چگونه پیشرفت خودکشی می‌کند؟

در منتخب سردبیر/نوشته شده در سال ۲۰۱۵ توسط

پیشرفت چیست؟ تکنولوژی‌های پیچیده‌تر چگونه می‌توانند منجر به سودآوری بیشتر شوند؟ در این نوشته با استفاده از مفهوم اقتصادی «تأثیرات جانبی» با نظریه‌ای جسورانه نسبت به مفهوم پیشرفت و شرایطِ آن آشنا می‌شویم: پیشرفت نامتنهاهی یک توهم است و به نابودی سیستم‌های کلانی که پشتیبان حیات اقتصادی اجتماعی ما هستند منجر می‌شود.

آبوئه‌لا گریلو: انیمیشنی زیبا دربارهٔ آب و حقوق مردم

در نوشته شده در سال ۲۰۱۰ توسط

انیمیشن کوتاه و زیبای «آبوئه‌لا گریلو» ساختهٔ «دنیس چاپون» و محصول کشور دانمارک است. این فیلم دربارهٔ کشور بولیوی، دسترسی به آب،‌ جهانی شدن، فساد،‌ حقوق مردم و محافظت از منابع طبیعی است. آبوئه‌لا گریلو سمبل منابع آب و سایر منابع طبیعی است: هر بار که آواز می‌خواند، باران می‌بارد. در آغاز فیلم، «آبوئه‌لا گریلو» که در افسانه‌های سرزمین‌های کم ارتفاع بولیوی به معنای «مادربزرگ زنجره‌» و در واقع اشاره‌ای به یک خوانندهٔ معاصر بولیویایی است، از سرزمین‌های کم ارتفاع طرد می‌شود. سپس راهی شرقِ کوهستان‌های آند شده و در مسیر با لاماها خوش و بش می‌کند و از فروشنده‌ای خیابانی نوشیدنی دریافت می‌کند…. اما بهتر است باقی داستان را در خود انیمیشن ببینید! تصویرپردازی به کار گرفته‌شده در این انیمیشن برانگیزاننده و نوستالژیک است و اشاره‌های ریز و درشت بسیاری نیز به فرهنگ بولیوی دارد. اگر چه در آوازهای زمینه کلمه‌هایی به کار برده می‌شود، اما تأکید روی واژه‌ها نیست که در مجموع به موسیقی و تصویر کیفیتی جهانی می‌دهد.

برو بالا