Category archive

نوشته شده در سال ۲۰۱۲

بیانیهٔ آزادی بذر

بذر، سرچشمه‌ و سرآغازِ حیات و غذا است؛ هدیهٔ رایگان، زنده و کهنِ طبیعت به انسان‌ها و از نمادهای تنوّع زیستی و فرهنگی. چند دهه‌ای است که شرکت‌های فراملیّتی نظیر مونسانتو یا بایر بذرهای بومی جهان را به بهانهٔ توسعه و پیشرفت فن‌آوری و با ادّعایِ کار ارزش‌افزا بر روی آن‌ها، در قالبِ دست‌کاری‌های ژنتیکی و محصولات تراریخته تحت مالکیت انحصاری خود در می‌آورند.

هَمدار چیست؟

«همدار» یا «همداشته» (the commons)، یک اسمِ جمع و مفهومی بسیار کلیدی است که در این نوشته آن‌را از زبان یکی از فعالان و نظریه‌پردازانِ این حوزه معرفی می‌کنیم. پیش از خواندنِ متن به سه نکته توجه داشته باشید. یکی این‌که، متأسفانه، the commons با سطحی‌نگری و سهل‌انگاریِ ویژه‌ای به عنوانِ «منابعِ مشترک» به جامعهٔ فارسی‌زبان معرفی شده است. شاید یکی از دلایلِ این سهوِ لِسان، یکسان گرفتنِ دو واژهٔ common (به معنایِ‌ مشترک) و the commons (به معنایِ‌ همدار که پیشنهادِ ماست) با یکدیگر باشد. به هر حال، همدار مفهومی عام‌تر و بنیادی‌تر از منابع است: بر خلافِ منابع که موجودیتی اساساً اقتصادی هستند، همدارها صرفاً اقتصادی نیستند—اگر چه می‌توانند دربرگیرندهٔ آن باشند. نکتهٔ دوم این است که به واسطهٔ دلایلی تاریخی، بسیاری از مخاطبان به محضِ مواجه شدن با مفهومِ «همدار»، به یادِ مفهومِ «تراژدیِ منابعِ مشترک»—در واقع «تراژدی همدارها»—می‌افتند و در نتیجه به عمق و گستردگیِ این مفهومِ بنیادی و کلیدی توجهِ کافی مبذول نمی‌دارند. شاید اغراق نباشد اگر بگوییم یکی از مهم‌ترین و بلندمدت‌ترین اهدافِ ما در مجلهٔ یوتوپیا معرفیِ این مفهومِ بنیادی و باطل کردنِ تصوری باشد که همدارگریْ را مرادف با تخریب، سوءبرداشت و تراژدی می‌داند. در نهایت، نکتهٔ سوم این است که همدار مفهومی گسترده است که ابعادِ آن را نمی‌توان در یک یادداشتِ کوتاه باز کرد و همین متنِ کوتاه نیز حاوی تعدادِ زیادی مفهوم و واژهٔ نسبتاً جدید در زبانِ فارسی است که طبعاً باید به تدریج دربارهٔ آن‌ها صحبت کرد و معادل‌های انتخابی را اصلاح نمود. بنابراین، این یادداشت را باید به عنوان یک مقدمهٔ کوتاه، یک نوشتهٔ مرجع برایِ استفادهٔ مجدد در آینده و دریچه‌ای به سویِ کنجکاویِ بیشتر و خودآموزی در نظر گرفت.

قاتلانِ رودخانه: راهِ حل‌ِ غلطی به نامِ سدهایِ بزرگ

آیا احداثِ سدهایِ عظیمِ مولدِ نیرویِ برق‌آبی، آن‌طور که طرف‌دارانِ آن‌ها مدعی هستند، روشِ خوبی برایِ تولیدِ انرژیِ پاک، ارزان و تجدیدپذیر است؟ نویسنده‌ی این مقاله نشان می‌دهد که پاکی، ارزانی و تجدیدپذیریِ نیرویِ برق‌آبی یک افسانه است.

روایتِ ترسناکِ یک هنرمند از جامعه‌ی مدرن

استیو کاتز، پویانما و تصویرگرِ مقیمِ بریتانیاست که در آثارش برخی جلوه‌های نامطلوبِ جامعه‌‌‌ی مدرن نظیرِ طمع، مصرف‌گراییِ کالا و خدمات، غذاهای آماده‌ و با کیفیتِ نازل، تخریبِ محیطِ زیست، اعتیاد به تلفن‌های همراه و تلویزیون و اینترنت و استثمارِ حیوانات را به تصویر می‌کشد. در این مطلب چند نمونه از کارهای او شاملِ طرح و پویانمایی معرفی شده‌اند.

تولد بدون جراحی: چطور زایمان طبیعی از زنان دریغ شد

این مطلب نوشته‌ی پَت توماس روزنامه‌نگار و نویسنده‌‌ی چندین کتاب در حوزه‌ی بارداری و زایمان است. او معتقد است که «در نظامِ پزشکیِ امروز، حتی در جوامع پیشرفته‌ مانند انگلستان، زنان به مثابه بیمار و نه کسی که به زودی مادر می‌شود معاینه، ارزیابی و درمان می‌شوند؛ بنابراین تعجبی ندارد که از زایمانِ طبیعی وحشت کنند.» او این پرسش را مطرح می‌کند که آیا فرایندِ بارداری و زایمان به کسب‌ و کاری شدیداً پزشکی‌شده تبدیل نشده است؟

وقتی جهان‌بینی‌مان منجر به انکار واقعیت می‌شود

چه کسانی و چرا پدیدهٔ تغییرِ اقیلم را انکار می‌کنند و علی‌رغم شواهد علمی گسترده، چشم‌هایشان را به روی آن می‌بندند؟ برای درک این پدیده می‌توانیم به چند تحقیقِ مهم که در سال‌های اخیر توسط محققان آمریکایی در دانشگاه ییل انجام شده مراجعه کنیم. نتیجهٔ این تحقیق‌ها نشان می‌دهد که رابطهٔ زیادی بین داشتن جهان‌بینی عمیقاً «برابرگرایانه»‌‌ و «جماعت‌گرایانه» و پذیرفتن اجماع دانشمندان مبنی بر واقعی بودن خطر تغییر اقلیم وجود دارد. از آن طرف، افرادی که دارای جهان‌بینیِ عمیقاً «سلسله‌مراتب‌گرا»، «فردگرا» و «تقدیرگرا» هستند، اغلب با وفاقِ علمی دانشمندان دربارهٔ واقعی بودن تغییر اقلیم مخالفت می‌کنند.

برو بالا