Search result

ایوان ایلیچ

16 result(s) found.

در برابر همه‌چیز: ایوان ایلیچ، مجازات‌گرِ حرفه‌ها

این‌روزها کمتر از ایوان ایلیچ و نقدهای خیره‌کننده‌اش از ساختارهای جهان مدرن می‌شنویم؛ مگر در برخی محافل آموزشی و مرتبط با کتابِ مشهورِ او یعنی «مدرسه‌زُدایی از جامعه». اما این کتاب فقط بخشِ کوچکی از نظامِ انتقادی اوست؛ نظامی که صداقت، ژرفا، و روشن‌بینیِ آن‌ بسیار کم‌نظیر است و روز به روز بیشتر به کار ما مربوط می‌شود. درست به همین دلیل است که باید بیشتر دربارهٔ آنچه ایوان ایلیچ آن‌را رسالتِ فکری خویش می‌دانست بیاندیشیم: نقدِ تاریخمندِ قطعیت‌های جهان مدرن. در این یادداشت با مجموعهٔ نسبتاً گسترده‌تری از افکار او آشنا می‌شویم.

ایوان ایلیچ و بیراهه‌ی تولیدِ صنعتی

در این یادداشت نویسنده ضمنِ معرفیِ ایده‌ی «بیراهه‌ی تولیدِ صنعتی» ارتباطِ آن‌را با نقدِ ایوان ایلیچ از جوامعِ صنعتی شرح می‌دهد. در این‌جا «بیراهه» به معنایِ خارج شدن موقت از مسیرِ اصلی است، با این قصد که این کار رسیدن به هدفِ اصلی را ساده‌تر کند. انسان (همچون خداوندگارش) قادر است برایِ رسیدن به هدفی والاتر، مسیرِ خود را دورتر کند و به بیراهه برود. اما مشکل از آن‌جا آغاز می‌شود که او هدفِ اصلی را فراموش کند و در بیراهه گم شود.

عدالت در اشتغالِ‌ مفید

نقد ایوان ایلیچ از جهان مدرن و خاستگاه‌های تاریخی آن‌ رادیکال و عمیق است. او برای «خودبسندگی» افراد ارزشی ذاتی قائل می‌شود و جامعه‌ای که سرزندگی و خودبسندگی اعضایش را تضمین کند را هم‌شادزی می‌نامد. گسترش بیش از حد نظام تولید صنعتی در تعارض با هم‌شادزیستن قرار دارد و از جنبه‌های مختلفی آن‌را تخریب می‌کند. در این نوشته که بخش‌هایی از کتاب «به سوی تاریخچهٔ نیاز» است، ایلیچ به یکی از این جنبه‌ها اشاره می‌کند.

نیت‌های خوب به جهنم!

متنِ زیر ترجمهٔ سخنرانی ایوان ایلیچ است که در ۲۰ آوریل ۱۹۶۸ به عنوانِ شخصیتِ برگزیدهٔ کلیسا در کنفرانسِ «پروژهٔ بین‌ آمریکاییِ دانشجویی» در کورناواکِ مکزیک ارائه شده است. ایلیچ با شیوهٔ معمول و بعضاً کناییِ خود به قلبِ خطرِ نگرشِ آقا بالاسریِ نهفته در خدماتِ داوطلبانه، به ویژه خدماتِ بین‌المللی موسوم به «هیأتِ فرستادگان» یا میسیونرها اشاره می‌کند. ایده‌ٔ مطرح شده در این سخنرانی به مراتب عمومی‌تر از داوطلبانی است که مخاطبان وقت ایلیچ بودند. ایلیچ در این نوشته به تمایلی عمیق در تمدن غرب اشاره می‌کند که برای خود نوعی رسالت رستگاری بشریت را در نظر گرفته است و ترکیب آن با جامعهٔ صنعتی مدرن آن‌را به یکی از مهم‌ترین نیروها برای تخریب فرهنگ‌های سنتی و محیط زیست‌ بومی جوامع جهان تبدیل کرده است.

سلامتی به مثابهِ یک فضیلت

این متن از کتابِ «محدودیت‌هایِ پزشکی» نوشته‌ی ایوان ایلیچ، فیلسوف، مورخ و منتقدِ اجتماعیِ اتریشی-آمریکایی انتخاب شده است. در این کتاب، ایلیچ ضمنِ ارائه‌ی شواهدِ متعدد درباره‌ی محدودیت‌هایِ نهادِ پزشکیِ مدرن، دیدگاه‌هایِ فلسفیِ خود را درباره‌یِ سلامت و طبابت معرفی می‌کند.

درجاتِ مختلفِ حرکتِ خودمحرکه (مقایسه‌ی دوچرخه و ماشین)

این مطلب ترجمه‌ی یکی از فصل‌های کتابِ «انرژی و عدالت» نوشته‌ی ایوان ایلیچ، فیلسوف و منتقدِ اجتماعیِ اتریشی-آمریکایی است که نسخه‌ی اولِ آن در ۱۹۷۳ منتشر شد. تزِ اصلیِ او در این کتاب چنین است: صرفِ نظر از این‌که یک جامعه چقدر پیشرفته باشد، مصرفِ بیش از حد انرژی در آن منجر به از بین رفتن سلامتیِ اجتماعی می‌شود. به بیانِ ساده، همان‌طور که مصرفِ بیش از حد غذا بدنِ انسان را بیمار می‌کند، یک جامعه نیز باید میزانِ مصرفِ انرژیِ خود را کنترل کند. ایلیچ برایِ تبیینِ ایده‌اش به سراغ‌ِ صنعتِ حمل و نقل می‌رود و در این فصل از کتاب دو نوع نظامِ آمد و شد را با یکدیگر مقایسه می‌کند: نظامِ دوچرخه-محور در مقابلِ نظامِ ماشین‌محور.

تخیلِ مبهوتِ سرعت

این مطلب ترجمه‌ی یکی از فصل‌های کتابِ «انرژی و عدالت» نوشته‌ی ایوان ایلیچ، فیلسوف و منتقدِ اجتماعیِ اتریشی-آمریکایی است. تزِ اصلیِ او در این کتاب چنین است: صرفِ نظر از این‌که یک جامعه چقدر پیشرفته باشد، مصرفِ بیش از حد انرژی در آن منجر به از بین رفتن سلامتیِ اجتماعی می‌شود. به بیانِ ساده، همان‌طور که مصرفِ بیش از حد غذا بدنِ انسان را بیمار می‌کند، یک جامعه نیز باید میزانِ مصرفِ انرژیِ خود را کنترل کند. ایلیچ برایِ تبیینِ ایده‌اش به سراغ‌ِ صنعتِ حمل و نقل می‌رود.

انتخابِ ما و آینده‌ی مطلوب

به باورِ من آینده‌ی مطلوب به انتخابِ عامدانه‌ی ما بستگی دارد: که زندگیِ فعال را به زندگی مصرفی ترجیح دهیم و شیوه‌ای از زندگی را پرورش دهیم که به ما اجازه‌ی رفتارِ فی‌البداهه و مستقل و در عین حال مرتبط با یکدیگر را می‌دهد، نه آن شیوه‌ای از زندگی که ما را محدود به ساختن یا ویران کردن، تولید یا مصرف کردن می‌کند؛ شیوه‌ای که فقط یک ایستگاه در جاده‌ای است که به آلودگی و تخریبِ محیطِ زیست منتهی می‌شود. آینده‌ی ما به انتخابِ نهادهایی که پشتیبانِ شیوه‌های فعالانه‌ی زندگی باشند بیشتر بستگی دارد تا توسعه‌ی فن‌آوری‌ها و ایدئولوژی‌های جدید. -- ایوان ایلیچ

جداکردنِ صلح از توسعه

در این نوشته‌، ایوان ایلیچ (فیلسوف و منتقدِ اجتماعی اتریشی-آمریکایی) با مراجعه‌ای موجز و تلفیقی به تحولاتِ قرنِ دوازدهم اروپا تا امروز، ریشه‌های تاریخی مفهوم «توسعه» را نشانه می‌گیرد و نشان می‌دهد که توسعه به کمکِ‌ اتحاد با آن‌چه او «صلحِ اقتصادی» می‌خواند تبدیل به اسلحه‌ای خطرناک علیهِ خودبسندگی و معیشت تمامِ مردمِ جهان شده است. فرایندی که مردمانِ جهان را به مصرف‌کنندگانِ منفعلِ کالاها و خدماتِ صنعتی تبدیل می‌کند؛ با حذفِ جنسیت از کارِ صنعتی و ایجادِ کارِ سایه، جنگی تمام عیار بین زن و مرد به وجود می‌آورد؛ و مروج اعمالِ خشونت علیهِ محیطِ زیست و منابعِ مشترک است.

توسعه‌‌ی مدرن و مراحلِ شش‌گانه‌ی دگردیسی نگاه‌ِ غرب به بیگانه‌

این مطلب ترجمه‌ی صفحه‌هایی از کتابِ «کارِ سایه» نوشته‌ی ایوان ایلیچ فیلسوف و منتقدِ اجتماعی اتریشی است. در این نوشته او به ریشه‌‌ی مفهوم «توسعه‌ی مدرن» می‌پردازد و آن‌را به شش مرحله از دگردیسی نگاهِ غرب به دنیای خارج از خود متصل می‌کند. نوشته‌های ایلیچ فشرده هستند و اگر چه نسبتاً ساده می‌نویسد، اما گستردگی معنایی حوزه‌ای که پوشش می‌دهد کارِ ترجمه‌ی آثار او را دشوار می‌سازد. به اعتقادِ ما، تفکراتِ ایلیچ به واسطه‌‌ی دانشِ گسترده‌ و تحلیل‌های جسورانه، خلاق و موشکافانه‌ای که ارائه می‌دهد ریشه‌هایِ بحرانِ اکولوژیک و اجتماعی دورانِ معاصر را نشانه می‌گیرد.

برو بالا