این یادداشت را باید در شمارِ جامعترین و عمیقترین نوشتههایی دانست که توسطِ متفکرانِ ایران در بابِ «توسعه» و مفاهیم و کلیدواژههای مرتبط با آن نظیرِ توسعهیافتگی و توسعهنیافتگی نوشته شده است.
پیدایشِ گونههای انساننما بر زمین به چند میلیون سال پیش باز میگردد. تمدنهای بشری چندین هزار سال است که بر کرهی زمین ظاهر شدهاند. با اینحال، مفهومِ مدرنِ پیشرفت (progress) فقط چند صدسال قدمت دارد که در مقایسه با تاریخِ انسان لحظاتی بیش نیست. اگر بخواهید مفهوم مدرنِ پیشرفت را به «تصویر» بکشید چطور اینکار را خواهید کرد؟ طبعاً بسته به سلیقه و جهانبینیتان ابعادِ مختلفی از این مفهوم را برای مصور کردن انتخاب خواهید کرد. طرحِ زیر «شهری بزرگ بر فرازِ یک ماهیِ بزرگ» نام دارد که همانطور که از نامش پیداست شهری مدرن را نشان میدهد که روی شکمِ یک ماهی بزرگ بنا شده است. اما چطور این طرح میتواند تصویری از پیشرفتِ مدرن باشد؟
پیشرفت چیست؟ تکنولوژیهای پیچیدهتر چگونه میتوانند منجر به سودآوری بیشتر شوند؟ در این نوشته با استفاده از مفهوم اقتصادی «تأثیرات جانبی» با نظریهای جسورانه نسبت به مفهوم پیشرفت و شرایطِ آن آشنا میشویم: پیشرفت نامتنهاهی یک توهم است و به نابودی سیستمهای کلانی که پشتیبان حیات اقتصادی اجتماعی ما هستند منجر میشود.