جامعه‌ی پاکستان در آستانه‌ی فاجعه‌ای عظیم قرار دارد: کمبودِ آب (water scarcity)، کابوسِ دوردستِ بسیاری از جوامعِ جهان، امروز برای پاکستان یک واقعیت بسیار نزدیک است.
از لحاظِ حجمِ کل، پاکستان چهارمین نرخِ مصرفِ آب در جهان را دارد. شدتِ مصرفِ آب (water intensity rate)، به معنای حجمِ آبی که به ازای یک واحد تولیدِ ناخالصِ ملی[۱]cubic meters of water/unit of GDP مصرف می‌شود، در پاکستان بالاترین در جهان است؛ به این معنا که هیچ اقتصادی در جهان نیست که به اندازه‌ی اقتصادِ پاکستان به آب وابسته باشد. اما مصرفِ زیادِ آب در پاکستان وقتی به پیش‌درآمدی برای فاجعه تبدیل می‌شود که آن‌را در کنارِ منابعِ رو به زوالِ آب در این کشور قرار دهیم: از لحاظِ «تنشِ آب» (water stress) پاکستان رتبه‌ی سوم در جهان را داراست.[۲]IMF, 2015. Is the Glass Half Empty Or Half Full? : Issues in Managing Water Challenges and Policy Instruments, Staff Discussion Notes No. 15/11. IMF.
داده‌های جدید ماهواره‌ای، تهیه شده توسطِ ناسا، نشان می‌دهد که آب‌های زیرزمینی در بسیاری از نقاطِ جهان در حال خالی شدن هستند[۳]Richey, A.S., Thomas, B.F., Lo, M.-H., Reager, J.T., Famiglietti, J.S., Voss, K., Swenson, S., Rodell, M., 2015. Quantifying renewable groundwater stress with GRACE. Water Resour. Res. n/a–n/a. doi:10.1002/2015WR017349. به صورتِ خاص، حوزه‌ی آب‌ریز سند (ایندوس)[۴]Indus Basin، که مجموعه‌ی رودها و شعبه‌های آن مهم‌ترین منبعِ آبِ پاکستان به شمار می‌رود، دومین سفره‌ی آب تحتِ تنش در جهان است. تنشِ سفره‌ی آب به این معناست که مخزنِ زیرزمینی به سرعت در حالِ خالی شدن است و چشم‌اندازی برای پر شدنِ مجدد آن وجود ندارد. به دنبالِ تخلیه‌ی این سفره‌ی آبِ مهم، سطحِ زمین در قسمت‌هایی از لاهور حدود ۲۰ متر نِشست کرده است؛ آن‌هم ظرفِ مدتِ فقط ۵ سال!
آخرین راهِ حل (ناامیدانه) یک جامعه برای رفعِ بحران کم‌آبی، بهره‌برداری گسترده از منابعِ آبِ زیرزمینی است.
علتِ بروزِ بحرانِ آب در پاکستان را باید در عواملی جستجو کرد که گریبان‌گیر بسیاری از کشورهای درحالِ توسعه و حتی توسعه‌یافته هستند: حکم‌رانیِ[۵]governance ضعیفِ آب، رشدِ سریعِ جمعیت و تأثیراتِ مربوط به تغییر اقلیم. آخرین راهِ حل (ناامیدانه) یک جامعه برای رفعِ بحران کم‌آبی، بهره‌برداری گسترده از منابعِ آبِ زیرزمینی است. وقتی در اثرِ توسعه‌ی نامتوازن و ناپایا[۶]unbalanced and unsustainable منابعِ سطحی آب خشک می‌شوند، به جایِ به پرسش گرفتن زیرساخت‌های ذهنی و اجتماعی مربوط به توسعه‌ی ناپایا، نرخِ بهره‌برداری از منابعِ زیرزمینی را افزایش می‌دهیم. اما در پاکستان، این منابع نیز در حالِ خالی شدن هستند. این کشورِ ۱۸۰ میلیون‌نفری هیچ حاشیهِ امنیتی نخواهد داشت. آب تمام خواهد شد و فاجعه‌‌ی اکولوژیک و اجتماعی در ابعادی غیرِ قابلِ تصور پیش روی پاکستان، همسایه‌هایش به ویژه خویشاوندِ نزدیکش ایران، و جامعه‌ی جهانی است. تردیدی نیست که این نرخِ مصرفِ آب، چنانچه با سرعتی باورنکردنی شدیداً مهار نشود، عواقبی هولناک در پی خواهد داشت.
چشم‌اندازی که پیشِ روی پاکستان قرار دارد چنین است: جامعه‌ای که به تدریج از تشنگی خواهد فرسود یا به صورتِ ناگهانی در ورطه‌ی سقوط و فروپاشی قرار خواهد گرفت (کسی نمی‌تواند پیش‌بینی کند)، بر فرازِ سرزمینی بایر و سترون و اکوسیستمی غیردوستانه که هیچ شباهتی به اکوسیستمِ آشنای امروز ندارد.
هدف ما در مجلهٔ یوتوپیا افزایش دانایی عمومی دربارهٔ مشکلات اجتماعی و زیست‌محیطی است. مطالب مجله با عشق انتخاب، ترجمه و منتشر می‌شوند. بهترین و تنها دلگرمی برای ما این است: مطالب ما را بخوانید، درباره‌شان فکر کنید، با ما حرف بزنید! توجه داشته باشید که انتشار مطالب در یوتوپیا به معنای تأییدِ بی‌قید و شرطِ محتوای آن‌ها و یا حمایت از سوابق اجتماعی-سیاسی-فکری به‌وجودآورندگان‌شان نیست.
برخی مطالب منتشر شده توسط گروه تألیف و گردآوری تهیه می‌شود. این مطالب معمولاً ترجمهٔ مستقیم یک مطلب نیستند و از منابع مختلف تهیه می‌شوند.
cubic meters of water/unit of GDP ↩
IMF, 2015. Is the Glass Half Empty Or Half Full? : Issues in Managing Water Challenges and Policy Instruments, Staff Discussion Notes No. 15/11. IMF. ↩
Richey, A.S., Thomas, B.F., Lo, M.-H., Reager, J.T., Famiglietti, J.S., Voss, K., Swenson, S., Rodell, M., 2015. Quantifying renewable groundwater stress with GRACE. Water Resour. Res. n/a–n/a. doi:10.1002/2015WR017349 ↩
Indus Basin ↩
governance ↩
unbalanced and unsustainable ↩
