زندگی بدونِ پول؛ بی‌شغلی خلاقانه و مفید

در مطالب کوتاه/نوشته شده در سال ۲۰۱۱ توسط
نداشتنِ اشتغالِ مدرن لزوماً به معنای بی‌کاری نیست، اگرچه تمایلِ جامعه‌ی مدرن به این است که فردِ بدونِ شغل را بی‌ارزش و انگل جلوه دهد. با این‌حال می‌توان به صورتی مفید و خلاقانه بی‌شغل بود، به این معنا که از فرصت و وقتِ به دست آمده در اثر خروج از چرخه‌های مصرف‌گرایی مدرن برای افزایشِ کیفیتِ معیشت خود و اطرافیانِ خود استفاده کرد. در جوامع مدرن این کارِ ساده‌ای نیست، اما نمونه‌هایی هستند که امکان‌هایی دیگرگون را به ما نشان می‌دهند. در این نوشته به دو مثالِ کوتاه اشاره می‌کنیم.

بی‌شغلی (بی‌کاری)[۱]unemployment یک برساخته‌ی مدرن؛ و اشتغالِ مدرن روی دیگر مصرف‌گرایی[۲]consumerism است. جامعه‌ی صنعتی از طریقِ اشتغال، افرادِ جامعه را به مصرفِ محصولات و خدماتِ نهادهای صنعتی دعوت می‌کند. افراد از وقتی متولد می‌شوند به مصرف‌کننده‌ تبدیل می‌شوند (در نوزادی و کودکی به اجبار و بعد هم از طریقِ آموزشِ حرفه‌ای به صورت سازمان‌یافته شده). آن‌ها در بدوِ تولد مصرف‌کننده‌ی خدماتِ درمانی، طی دورانِ کودکی و نوجوانی مصرف‌کننده‌ی خدمات آموزشی، و در دورانِ جوانی و میان‌سالی از طریق اشتغال در نهادهای تولیدی و خدماتی به مصرف‌کننده‌ی انواعِ کالاها و خدماتِ مدرن تبدیل می‌شوند. کسی که به اندازه‌ی کافی از این خدمات و محصولات استفاده نکند به عنوان فردی که کارآیی کافی ندارد به حاشیه‌ی جامعه‌ی مصرفیِ‌ مدرن پرتاب می‌شود. به این ترتیب، پدیده‌ی بی‌شغلی را می‌توان این‌طور تعریف کرد: کسی که به اندازه‌ی کافی در منظومه‌ی تولید و مصرفِ جامعه‌ی مدرن درگیر نیست.

پدیده‌ی بی‌شغلی را می‌توان این‌طور تعریف کرد: کسی که به اندازه‌ی کافی در منظومه‌ی تولید و مصرفِ جامعه‌ی مدرن درگیر نیست.

اما نداشتنِ اشتغالِ مدرن لزوماً به معنای بی‌کاری نیست، اگرچه تمایلِ جامعه‌ی مدرن به این است که فردِ بدونِ شغل را بی‌ارزش و انگل جلوه دهد. با این‌حال می‌توان به صورتی مفید و خلاقانه بی‌شغل بود[۳]creative and useful unemployment به این معنا که از فرصت و وقتِ به دست آمده در اثر خروج از چرخه‌های مصرف‌گرایی مدرن برای افزایشِ کیفیتِ معیشت خود و اطرافیانِ خود استفاده کرد. در جوامع مدرن این کارِ ساده‌ای نیست، اما نمونه‌هایی هستند که امکان‌هایی دیگرگون را به ما نشان می‌دهند. به دو مثالِ زیر توجه کنید:

در آستانه‌ی ۳۰ سالگی، جوشوا میلبورن[۴]Joshua Fields Millburn‌ و ریان نیکودموس[۵]Ryan Nicodemus به این نتیجه رسیدند که کارِ تمام وقت برای یک شرکت و خریدِ کالاهای بیشتر، خلاء زندگی‌شان را پر نمی‌کند. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که این شیوه‌ی زندگی آن‌ها را به زیرِ قرض می‌برد و استرس، ترس، افسردگی، اضطراب‌ و حس تنهایی‌شان را افزایش می‌دهد. بنابراین آن‌ها از شغل‌های خود استعفا دادند و سعی کردند کنترل زندگی‌شان را با دنباله‌روی از اصولِ ساده‌گرایی[۶]principles of minimalism به دست بگیرند و بر آن‌چه که در زندگی مهم می‌پندارند تمرکز کنند. آن‌ها در این‌جا از تجربه‌های زندگی ساده‌گرایانه‌شان[۷]minimalist می‌نویسند.

اما ساده‌گرایی فقط مختصِ جوان‌ترها نیست. خانمِ هایده‌ماری شوئرمر[۸]Heidemarie Schwermer که یک مادربزرگِ ۶۹ ساله‌ی آلمانی است بیش از ۱۶ سال است که بدونِ پول زندگی می‌کند. او که سابقاً معلم مدرسه و روان درمان‌گر[۹]psychotherapist بود در سال ۱۹۹۶ از شرِ همه‌ی دارایی‌هایش خلاص شد و خانه‌ی اجاره‌ایش را برای همیشه ترک کرد. از آن موقع تاکنون او به یک کوچنده[۱۰]nomad‌ تبدیل شده که به ازای دریافت غذا و جای خواب، باغبانی و نظافت‌کاری می‌کند و یا مشاوره‌ی روانی ارائه می‌دهد. او درباره‌ی ماجراهای زندگی نوین‌اش چندین کتاب نوشته و همه‌ی عایدی ناشی از آن‌‌ها را به موسسات خیریه و یا افرادِ بی‌خانمان‌ِ خیابان‌نشین داده است. مستندِ «زندگیِ بدون پول»[۱۱]Living Without Money درباره‌ی تجربه‌های او است.

هدف ما در مجلهٔ یوتوپیا افزایش دانایی عمومی دربارهٔ مشکلات اجتماعی و زیست‌محیطی است. مطالب مجله با عشق انتخاب، ترجمه و منتشر می‌شوند. بهترین و تنها دلگرمی برای ما این است: مطالب ما را بخوانید، درباره‌شان فکر کنید، با ما حرف بزنید! توجه داشته باشید که انتشار مطالب در یوتوپیا به معنای تأییدِ بی‌قید‌ و شرطِ محتوای آن‌ها و یا حمایت از سوابق اجتماعی-سیاسی-فکری به‌وجودآورندگان‌شان نیست.


  1. unemployment 

  2. consumerism 

  3. creative and useful unemployment 

  4. Joshua Fields Millburn 

  5. Ryan Nicodemus 

  6. principles of minimalism 

  7. minimalist 

  8. Heidemarie Schwermer 

  9. psychotherapist 

  10. nomad 

  11. Living Without Money 

برو بالا