بزرگ‌ترین ماشین‌های ساخت بشر کدامند؟

در مجموعه‌ی عکس/مطالب کوتاه/نوشته شده در سال ۲۰۱۵ توسط

وقتی صحبت از ماشین‌های بزرگ می‌شود ذهن‌ها ممکن است به سراغ وسایط نقلیهٔ موتوری سنگین نظیر تریلر و کامیون برود. امّا طبیعی است که هواپیماها و کشتی‌ها ماشین‌های به مراتب بزرگ‌تری هستند؛ به ناو هواپیمابر یا نفت‌کشی فکر کنید که همچون هیولایی شناور امواج پرتلاطم اقیانوس‌ها را به چالش می‌کشد. اما کشتی‌ها، حتی اگر مانند «سی‌وایز بزرگ» بیش از نیم میلیون تن جرم داشته باشند، بزرگ‌ترین ماشین‌ ساخت بشر محسوب نمی‌شوند. البته شکی نیست که ماشین‌های حفاری تونل، ماشین‌های حفاری معادن (تصویر زیر)، کشتی‌های اقیانوس‌پیما، هواپیماهای ترابری نظامی و غیرنظامی در شمار بزرگ‌ترین ماشین‌های «موتوردار» ساخته شده توسط بشر هستند، امّا آیا ماشینی بزرگ‌تر از آن‌ها هم سراغ داریم؟ مثلاً آیا در خشکی، ماشینی بزرگ‌تر از ماشین حفاری عظیم «بَگر-۲۹۳» (Bagger-293) که جرم آن بیش از ۱۴۰۰۰ تن است سراغ داریم؟ (این ماشین را در حال کار کردن در یک معدن زغال زنگ در آلمان تماشا کنید.)

بزرگ‌ترین ماشین حفاری جهان موسوم به «بَگر-۲۹۳» (Bagger-293) و جرم آن بیش از ۱۴۰۰۰ تن است.
بزرگ‌ترین ماشین حفاری جهان موسوم به «بَگر-۲۹۳» (Bagger-293) و جرم آن بیش از ۱۴۰۰۰ تن است.

امّا داشتن موتور شرطی اساسی برای ماشین بودن نیست. به عبارت دیگر یک ابزار می‌تواند ماشین تلقی شود، بدون این‌که موتور یا حتی قطعهٔ متحرکی داشته باشد. برای روشن‌تر شدن موضوع اجازه دهید به تعریف ماشین نگاهی بیاندازیم:

ماشین ابزاری است که از یا چند قطعه‌ تشکیل شده است و می‌تواند فعالیّتی که مورد نظر ما است را انجام دهد. نیروی مورد نیاز ماشین‌ها اغلب به شیوه‌های مکانیکی، شیمیایی، گرمایی یا الکتریکی تأمین می‌شود و بیشتر ماشین‌ها (ولی نه همهٔ آن‌ها) دارای موتور هستند. از نظر تاریخی، مفهوم ماشین به ابزارهایی که علاوه بر انرژی‌ ماهیچه‌ای به انرژی‌های نوع دیگری نیز احتیاج داشتند[۱]power tool و شامل اجزاء متحرک بودند محدود می‌شد، امّا ظهور فن‌آوری‌های الکترونیکی باعث شده است که ماشین‌هایی که قطعهٔ متحرک ندارند نیز تولید شود.

با توجه به تعریف بالا، برای این‌که بزرگ‌ترین ماشین‌های ساخت بشر را شناسایی کنیم باید از حوزهٔ ابزارهای موتوری خارج شویم. به عنوان مثال برخورد دهندهٔ هادرونی بزرگ[۲]Large Hadron Collider که در نزدیکی ژنو (سوئیس) و در عمق ۱۷۵ متری زمین قرار دارد یکی از بزرگ‌ترین ماشین‌های زیرزمینی به شمار می‌رود. این ماشین عظیم به شکل تونلی دایره‌ای شکل به طول بیش از ۲۷ کیلومتر است (تصویر زیر).

برخورددهندهٔ هادرونی بزرگ در نزدیکی ژنو (سوئیس) در عمق ۱۷۵ متری زمین قرار دارد و در واقع تونلی دایره‌ای شکل به طول بیش از ۲۷ کیلومتر است و یکی از بزرگ‌ترین ماشین‌های زیرزمینی محسوب می‌شود.
برخورددهندهٔ هادرونی بزرگ در نزدیکی ژنو (سوئیس) در عمق ۱۷۵ متری زمین قرار دارد و در واقع تونلی دایره‌ای شکل به طول بیش از ۲۷ کیلومتر است و یکی از بزرگ‌ترین ماشین‌های زیرزمینی محسوب می‌شود.

اما بشر ماشین‌هایی بزرگ‌تر از برخورددهندهٔ هادرونی بزرگ نیز ساخته است. این ماشین‌ها آن‌قدر بزرگ هستند که نمی‌توان آن‌ها را به سادگی تصویر کرد یا ابعاد آن‌ها را با چشم غیرمسلح تشخیص داد. به عنوان مثال، سیستم‌های الکترونیکی، شبکه‌های مخابراتی، شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی، شبکهٔ اینترنت و شبکهٔ تولید و توزیع برق در شمار عظیم‌ترین ماشین‌های ساخت بشر هستند. از این میان،‌ بنا به برخی تخمین‌ها، شبکهٔ توزیع برق در آمریکای شمالی (آمریکا و کانادا) و مجموعهٔ نیروگاه‌ها و شبکه‌های منطقه‌ای و محلی و تأسیسات مختلفی که به آن متصل است احتمالاً بزرگ‌ترین ماشینی است که تاکنون توسط بشر ساخته شده است.

شبکهٔ سراسری تولید و توزیع برق در آمریکای شمالی با بیش از ۳۰۰ هزار کیلومتر خطوط توزیع فشار قوی (و هزاران کیلومتر خطوط توزیع شهری) احتمالاً بزرگ‌ترین ماشین ساخته شده توسط انسان است.
شبکهٔ سراسری تولید و توزیع برق در آمریکای شمالی با بیش از ۳۰۰ هزار کیلومتر خطوط توزیع فشار قوی (و هزاران کیلومتر خطوط توزیع شهری) احتمالاً بزرگ‌ترین ماشین ساخته شده توسط انسان است.

فقط در کشور آمریکا، هزاران نیروگاه احتراقی، بادی و خورشیدی در شبکه‌ای عظیم و به هم متصل قرار دارند که مجموعاً شبکهٔ تولید و توزیع برق آمریکای شمالی را تشکیل می‌دهد. حتّی اگر سیم‌های کم ولتاژ داخل شهرها و خانه‌ها را لحاظ نکنیم، طول کل کابل‌های فشار قوی به کار رفته در این شبکه به اندازهٔ بیش از ۸ برابر محیط زمین (در واقع محیط دایرهٔ مقطع زمین در ناحیهٔ استوا) است. انرژی الکتریکی‌یی که در این شبکه جریان دارد بیش از ۴ پتاوات-ساعت (چهار هزار تراوات-ساعت) است (در سال ۲۰۱۳).

بدون شک این ماشین‌های عظیم، زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها را در جوامع مختلف عمیقاً تحت تأثیر خود قرار داده‌اند. این تأثیرها گاه آشکار و بیشتر شناخته شده، و گاه پنهان و کمتر شناخته شده است، امّا در مجموع می‌توان گفت که وابستگی ما به این ماشین‌های عظیم به صورت پیوسته افزایش یافته است به گونه‌ای که ایجاد اختلال‌های سیستمی و نسبتاً طولانی در آن‌ها می‌تواند به فاجعه‌ٔ اجتماعی و اقتصادی منجر شود.

هدف ما در مجلهٔ یوتوپیا افزایش دانایی عمومی دربارهٔ مشکلات اجتماعی و زیست‌محیطی است. مطالب مجله با عشق انتخاب، ترجمه و منتشر می‌شوند. بهترین و تنها دلگرمی برای ما این است: مطالب ما را بخوانید، درباره‌شان فکر کنید، با ما حرف بزنید! توجه داشته باشید که انتشار مطالب در یوتوپیا به معنای تأییدِ بی‌قید‌ و شرطِ محتوای آن‌ها و یا حمایت از سوابق اجتماعی-سیاسی-فکری به‌وجودآورندگان‌شان نیست.


  1. power tool 

  2. Large Hadron Collider 

برو بالا