چرا حکمِ اخیرِ دادگاهِ هلندی درباره‌ی تغییر اقلیم بسیار مهم است؟

چند روز پیش، دادگاهی در هلند دولت این کشور را موظف کرد که تا سال ٢٠٢٠ میزانِ انتشارِ گازهای گلخانه‌ای^{[۱]greenhouse gas} در این کشور را دست‌کم به میزانِ یک چهارم کاهش دهد. حکمِ دادگاه با شکایتِ فعالانِ محیط زیست هلند صادر شده است. استدلالِ اصلیِ آن‌ها این بود که دولت برای محافظت از شهروندان در مقابل آثار تغییراتِ اقلیمی^{[۲]climate change} مسئول است. دادگاه این استدلال را قبول کرده و گفته است که دولت برای محافظت از شهروندان و بهبود وضعیت محیط زیست وظیفه دارد و با توجه به شدت و وخامت تغییرات اقلیمی باید اقدامات بیشتری برای کاهش گازهای گلخانه‌ای انجام شود.

اهمیتِ اصلی این اتفاق در بی‌سابقه بودنِ آن است. این اولین بار در تاریخ است که سیستمِ قضایی یک کشور، دولتی را موظف به کاهشِ انتشار گازهای گلخانه‌ای اقلیم می‌کند.^{[۳]Schiermeier, Q., 2015. Landmark court ruling tells Dutch government to do more on climate change. Nature. doi:10.1038/nature.2015.17841} این حکمِ دادگاه از این به بعد به «سابقه» و بخشی از «رویه‌ی قضایی» (precedent) تبدیل می‌شود. به این معنا که از این به بعد قاضی‌ها می‌توانند حکم‌های مشابهِ دیگری بر اساس این حکم صادر کنند. این حکم نشان می‌دهد که با استفاده از اصلِ قدیمی وظیفه‌ی دولت در حمایت از شهروندان^{[۴]principle of a government’s duty of care} و دستاوردهای پذیرفته‌‌شده‌ی علمی^{[۵]established science} می‌توان از مکانیسم‌های قضایی برای فشار آوردن به دولت‌ها و پیشبردِ اهدافِ مهم زیست‌‌محیطی استفاده کرد. با توجه به این دو نکته، دادخواست‌های مشابهی را در بسیاری از کشورهای دیگر می‌توان اقامه کرد.

دستگاه‌های قضایی یکی از معدود نهادهای اجتماعی مدرن هستند که امکان و عرصه‌ی ایجادِ نتایجِ غیرقابل پیش‌بینی^{[۶]unexpected outcome} و خلاقانه^[۷]creative را برای همه‌ی شهروندان فراهم می‌کنند. در این‌باره بیشتر صحبت خواهیم کرد.

نسخهٔ قابل چاپ